Ek fiiler
Ek Fiiller (Ek Eylemler) (İ mek)
(i-di, i-miş, i-se, -im, -sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler)
*Ekler ve fiiller,eski Türkçe'de dilimizde kullanılan “i” eylemine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Bugün, tek sesle bir fiil oluşmamaktadır. Fakat, bu “i” eylemi görevini iki şekilde sürdürmektedir:
1) İsim veya ad soylu sözcüklere gelip, yüklem olarak kullanılabilmelerini sağlar.
İlk geçen araba sarıydı. (sarıydı:yüklem)
Günlerdir hastayım. (hastaydım: yüklem)
2) Basit zamanlı fiillere gelip, bileşik çekimli eylemler oluşturur. Birleşik zamanlı fiilleri işlerken, ikinci kip ekinin aslında ek-fiil olduğunu belirtmiştik.
Ben de sizi soruyordum.
(Sor:eylem kökü, yor:şimdiki zaman eki, du:ek-fiilin görülen geçmiş zaman çekimi)
Kitap için bir yayınevi ile anlaşacakmış.
(Anlaş: fiil kökü, acak: gelecek zaman eki, mış:ek-fiilin öğrenilen geçmiş zaman çekimi)
Not: İsimlere gelen ek-fiilin olumsuzu “değil” edatı ile de yapılır.
Koşmama rağmen yorgun değilim.
Kaleci değilim ama kaleye geçebilirim.
İpucu: Ek eylemi bulmak için; ekleri, sözcükten ayrı idi, imiş, ise şeklinde yazıp, okuyabiliriz. Bu ayrım yapılabiliyorsa Ek fiill vardır.