Tümleçler
DOLAYLI TÜMLEÇ
*Cümlede –e, -de, -den, hal eklerini alarak, “neye?, neyde?, neyden?, nereye?, nerede?, nereden?, kime?, kimde?, kimden?” sorularına cevap veren öğelerdir.
Yanına sessizce yaklaştı. (Nereye yaklaştı?)
Yan cebine kalemlerini koydu. (Nereye koydu?)
Elçiler saraya yeni giriyordu. (Nereye giriyordu?)
Taştan su çıkarıyordu. (Neyden çıkarıyordu?)
Yurduma alçakları uğratma sakın! (Nereye uğratma?)
Soranlara selam olsun! (Kime selam olsun?)
Aldıklarını arabanın bagajında unutmuş. (Nerede unutmuş?)
Not: Her “-e, -de, -den” ekini alan sözcük dolaylı tümleç olmayabilir.
Güzelliğinden, parmaklarını yersin. (Niçin? Güzelliğinden:zarf tümleci)
Akşama, yemeğe gideceğiz. (Ne zaman? Akşama:zarf tümleci) (Yemeğe:Dolaylı Tümleç)
ZARF TÜMLECİ
*Yüklemin durumunu, zamanını, miktarını, yönünü, koşulunu vb. bildiren öğelerdir.
* “Ne zaman?, Nasıl?, Nere(ye)?, Ne kadar?” sorularına cevap verirler.
Akşam olmadan oraya varmalıyız.
Zarf Tümleci……...D.T……..Yüklem
Başından geçenleri ağlaya ağlaya anlatıyordu.
Belirtili Nesne……………….Z.T………………Yüklem
Misafirler yukarı çıktı.
Özne………….Z.T…..…Y.
Bu koşuya çok çalıştık.
Dolaylı T……Z.T…..Y.
Büyüklerinle nasıl konuşuyorsun?
……..?............Z.T……………..Y.
Siparişlerim ne zaman gelecek?
Özne……………….Z.T……………Y.
Not: “Nereye?” sorusunun cevabı olan sözcük “-e” hal ekini alırsa, “Dolaylı Tümleç” olur.
Misafirler yukarıya çıktı.
Özne…………..D.T………Y.
Az önce içeriye girdi.
Zarf T……..D.T……..Y.
EDAT TÜMLECİ
* “ile, için vb. edatlarla kurulan “ne ile?, kiminle?, niçin?” sorularına cevap verebilen edat gruplarına edat tümleci denir.
*Bazı kaynaklarda, edat tümleci diye bir tümleç olmadığı, bunların zarf tümleci olarak alınması gerektiği bildirilmiştir.
Topu göğsüyle yumuşattı.
Nesne…Edat T………..Y.
Biyoloji sınavına abisiyle çalıştı.
Dolaylı Tümleç……….E.T………Y.
Ona göre doğru değildi.
Edat T………………Y.
Yarışmak için tüm şartlar hazırdı.
Edat T………………….Özne………….Y
Sabaha kadar uyuyamadım.
Zarf T………….…………..Y.
(Burada kadar edatı kullanılmasına rağmen, zaman ifade ettiği için “Sabaha kadar”:Zarf Tümlecidir. Deniliyor)
At gibi kişniyor. (At gibi: Nasıl? sorusunun cevabıdır.)
Zarf T……..Y.
Not: Cümlede hiçbir öğe olmayan sözcükler de yer alabilir.
Gençler, sizi her zaman bağrımıza basıyoruz.
www.csskatalogu.tr.gg
ZARF TÜMLECİ
*Yüklemin durumunu, zamanını, miktarını, yönünü, koşulunu vb. bildiren öğelerdir.
* “Ne zaman?, Nasıl?, Nere(ye)?, Ne kadar?” sorularına cevap verirler.
Akşam olmadan oraya varmalıyız.
Zarf Tümleci……..Dolaylı Tümleç……..Yüklem
Başından geçenleri ağlaya ağlaya anlatıyordu.
Belirtili Nesne……………….Z.T………………Yüklem
Misafirler yukarı çıktı.
Özne………….Z.T…..…Y.
Bu koşuya çok çalıştık.
Dolaylı T……Z.T…..Y.
Büyüklerinle nasıl konuşuyorsun?
……..?............Z.T……………..Y.
Siparişlerim ne zaman gelecek?
Özne……………….Z.T……………Y.
Not: “Nereye?” sorusunun cevabı olan sözcük “-e” hal ekini alırsa, “Dolaylı Tümleç” olur.
Misafirler yukarıya çıktı.
Özne…………..D.T………Y.
Az önce içeriye girdi.
Zarf T……..D.T……..Y.
www.csskatalogu.tr.gg
EDAT TÜMLECİ
* “ile, için vb. edatlarla kurulan “ne ile?, kiminle?, niçin?” sorularına cevap verebilen edat gruplarına edat tümleci denir.
*Bazı kaynaklarda, edat tümleci diye bir tümleç olmadığı, bunların zarf tümleci olarak alınması gerektiği bildirilmiştir.
Topu göğsüyle yumuşattı.
Nesne…Edat T………..Y.
Biyoloji sınavına abisiyle çalıştı.
Dolaylı Tümleç…….E.T…..Yüklem
Ona göre doğru değildi.
Edat T………………Y.
Yarışmak için tüm şartlar hazırdı.
Edat T………………….Özne………….Y
Sabaha kadar uyuyamadım.
Zarf Tümleci………….…………..Y.
(Burada kadar edatı kullanılmasına rağmen, zaman ifade ettiği için “Sabaha kadar”:Zarf Tümlecidir. Deniliyor)
At gibi kişniyor. (At gibi: Nasıl? sorusunun cevabıdır.)
Zarf T……..Y.
Not: Cümlede hiçbir öğe olmayan sözcükler de yer alabilir.
Gençler, sizi her zaman bağrımıza basıyoruz.