Fiilimsiler
ZARF-FİİLLER (BAĞ-FİİLLEr) (ULAÇLAR)
Fiil+-e,-ip,-ince,-erek,-ken,-meden, -meksizin,-dıkça,-eli,-r,-mez,-casına,-dığında
Görüntülü anlatım için tıklayın: Zarf Fiiller
O ağacı gördükçe seni hatırlıyorum. (Zarf fiil)
Uyumaksızın iki gün yol aldık.
Son satırı yazıp, veriyorum.
Gülünce yanakları al al oldu.
Yağmur yağarken hüzünlenirim.
Koşarak karşı kaldırıma geçti.
Ağlaya ağlaya göz yaşlarım kurudu.
Tedbirini almadan, o mağaraya girmemelisin.
Pazara çıkalı iki saat oldu.
Gelir gelmez onu sordu.
İşi bitirdiğinde, odama gel.
SIFAT-FİİL (SIFAT -EYLEMLER / ORTAÇ)
Fiil+ -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş
Görünen köy kılavuz istemez.
Yıkılası virane bizi perişan etti.
Ne bitmez çilemiz varmış.
İşe yarar bir tornavida bulamadım.
Tanıdık simalar görünmez oldu.
Gelecek günlerin ne getireceği belli olmaz.
Ölmüş eşek kurttan korkmaz.
Not: Sıfat-fiil, isimden önce gelip, onun sıfatı olarak kullanılır. Bazı durumlarda, bu isim düşer ve adlaşmış sıfat-fiil oluşur.
Gelen, gideni aratır.
Dün çarşıda bir tanıdığa rastladık.
Düşenin dostu olmaz.
Kırılacakları kutuya koyalım.
Not: “-r, -ecek, -miş, -dik” gibi fiil çekim ekleriyle sıfat fiil eklerini karıştırmamak gerekir. Sözcük kişilere göre çekimlenemiyorsa, sıfat-fiildir.
Kaçacağım bir gün bu yerden. (Gelecek zaman eki)
Kaçacak yerim aklmadı. (Sıfat fiil eki)
Pişmiş aşa su katmış. (1. miş: sıfat-fiil eki; 2. miş: öğrenilen geçmiş zaman eki)
Düştük yollara, yine. (Görülen geçmiş zaman eki)
Bu konu ile ilgili videolu anlatımlar için tıklayın: Fiilimsiler (Eylemsiler)
İSİM-FİİL (ADEYLEM)
Fiil+ -mek,-mak,-me,-ma,-ış,-iş,-uş,-üş (Ma-y-ış-mak)
Voleybol oynamayı severim.
Onun gülüşüne sinir oluyorlardı.
Yürümek insanı rahatlatıyor.
Düşmesiyle kalkması bir oldu.
Kaçış planını iyi yapmalıyız.
Not: Bazı isim-fiiller (ad-eylemler), fiilimsi özelliğini kaybedip, kalıcı isimler oluşturabilir.
Sarmaya bayılırım.
Kazmaları alıp, yola çıkalım.
Yazma eserler pahalı oluyor.
Ekmek parası için çalışıyor.
Denemeye kaç öğrenci girdi.
Dondurma yere düştü.
Not: Bir sözcüğün kalıcı ad olup, olmadığını anlamak için olumsuzunu yaparız. Olumsuzu yapılamıyorsa kalıcı adlardır.
Sarmamaya bayılırım. (Sarma kalıcı isimdir.Olumsuzu yapılamıyor.)
Not: Olumsuzluk eki ile “-me,-ma” isim fiil ekini karıştırmamak gerekir.
Gelme dedim, geldi. (-me olumsuzluk eki.)
Gelmemesi beni sevindirdi. (1.si: olumsuzlukeki, 2.si: isim-fiil eki)
Bu konu ile ilgili videolu anlatımlar için tıklayın: Fiilimsiler (Eylemsiler)