Tamlamalar
SIFAT TAMLAMASI
*Bir sıfatın, ismin önüne gelerek, onu nitelemesi yada belirtmesiyle oluşan tamlamalardır.
Sıfat+İsim=> Sıfat Tamlaması (Sıfat=Tamlayan, İsim=Tamlanan)
Büyük insan, Düz saç, Üç Elma, O adam
Not: Sıfatlar mutlaka isimlerin önünde olmalıdır.
Adamın burnu epey büyüktü. (“Büyük” sözcüğü sıfat olmasına rağmen, sıfat tamlaması kurmamıştır.)
Not: Adlaşmış sıfat, sıfat tamlaması sayılmaz.
Çalışanlar, belli oluyor.
Not: Adlaşmış sıfat, bir sıfat tarafından nitelenerek yada belirtilerek sıfat tamlaması oluşturabilir.
Yakışıklı gençleri daha çok severim.
Not: Sıfat tamlamasında tamlayan yada tamlanan isim tamlaması olabilir.
Sıcak yaz akşamları,
El örgüsü kazak
BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI:
*Tamlayanın ve tamlananın, tamlama eklerini (ilgi, iyelik) aldığı tamlamalardır.
(Tamlayan+İlgi Eki) + (Tamlanan+İyelik Eki)
Evin Önü Gökyüzünün Maviliği Yağmurun Yağışı Pantolonun Düğmesi
Bizim Evimiz Odanın Duvarları Çocuklardan Biri Yolculardan Birkaçı
Not: Tamlamayı kuran sözcükler her zaman ad olmayabilir.
Senin Silgin , Silgilerin Bazısı , Onların birkaçı , Adamın Kendisi (Zamir kullanılmış)
Çalışmanın Faydası (Fiilimsi kullanılmış)
Uyarı: İsim tamlamalarında fiilimsi kullanılıp, kullanılmayacağı konusu net değildir. Genel kanaat, Tamlayan kısmında kullanılabileceği yönündedir.
Not: Belirtili isim tamlamasında, tamlayanla tamlanan arasına farklı sözcükler girebilir. Bu durumda da isim tamlamasının türü değişmez.
Dağın sert kayalıkları => Belirtili İsim Tamlaması (Araya sıfat girmiş)
Suyun insanın içini rahatlatan sesi => Belirtili İsim Tamlaması (Araya sıfatlar grubu girmiş)
Not: Belirtili isim tamlamasında, tamlayan ve tamlanan niteleyici öğeler alabilir. İsim tamlamasının türü değişmez.
Genç kızın sarı saçı => Belirtili İsim Tamlaması (Tamlayan da, tamlanan da sıfat almış)
İhtiyar adamın bastonu => Belirtili İsim Tamlaması (Tamlayan sıfat almış)
Not: Tamlayanı zamir (adıl) olan isim tamlamalarında, zamir düşürülerek “tamlayanı düşmüş isim tamlaması” oluşur.
(Benim) / Kalemim kırıldı. (Tamlayanı düşmüş isim tamlaması vardır.)
Not: İsim tamlamasında tamlayan yada tamlanan birden fazla olabilir.
Damın tahtası, kiremidi eskimişti. (Tamlanan iki tane)
Hanımının, çocuğunun duaları etkili olmuştu. (Tamlayan iki tane)
Not: Belirtili İsim tamlamalarında, tamlayanla tamlanan yer değiştirebilir.
Sesi uzaklardan geliyordu suyun.
BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI:
*Sadecetamlananın tamlama eklerini aldığı isim tamlamalarıdır.
(Tamlayan) + (Tamlayan+İyelik Eki)
Kendi Gömleği Müdür Yardımcısı Futbol Topu Galata Kulesi
Çam Sakızı Çoban Armağanı Çocuk Parkı
Not: Belirtisiz isim tamlamalarında, istisna olan bazı durumlarda araya sözcük girer.
Kültür Eski Bakanı
Not: Belirtisiz isim tamlamasına getirilen sıfat, tüm tamlamanın sıfatı olur ve sıfat tamlamasıoluşur.
Taze inek sütü => Sıfat Tamlaması (İnek sütü > Belirtisiz İsim Tamlaması)
Sıcak yaz akşamı =>Sıfat Tamlaması (Yaz akşamı > Belirtisiz İsim Tamlaması)
Not: Belirtisiz isim tamlaması sıfat olarak kullanılabilir.
Parlement mavisi gömlek
Not: Bazı durumlarda tamlanan eki düşebilir.
Topkapı(-sı) , Lale Sokak(-ğı)
ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI:
*İkiden fazla isimden oluşan isim tamlamalarıdır.
*Bu tür tamlamalarda; tamlayan, tamlanan yada her ikisi birden isim tamlaması olabilir.
Masa örtüsünün kenarı (Masa,örtü,kenar)
(Tamlayanı isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması)
Evin mutfak dolabı (Ev,mutfak,dolap)
(Tamlananı isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması)
Devlet hastanesinin doktor odası
(Tamlayanı da tamlananı da isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması)
Demir kapının kolunun vidasının üstü
İSİM TAMLAMALARI (Ad Tamlamaları)
*İki yada daha fazla ismin yan yana gelmesiyle oluşan öbeğe “isim tamlaması” denir.
İsim+isim=> İsim tamlaması Tamlayan+Tamlanan=>Tamlama
Tamlayan Ekleri : -nin, -in, -im, -den (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.)
Tamlanan Ekleri: -i, -si, -im, -in, -imiz, -iniz, -leri (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.)
Ali'nin Kitabı, Kalemin Ucu, Benim Arabam, Sizin Aileniz, Pencerenin Camları
www.csskatalogu.tr.gg
Not: Bazı tamlamalarda tamlayan eki olarak “-den, -dan” ekleri kullanılabilir.
Bu ek seçme anlamı katmak için gelmektedir.
Oturanlardan Biri
www.csskatalogu.tr.gg
Not: Bazı istisna durumlarda tamlayan ve tamlanandaki kaynaştırma harfleri yerine “y” harfi kullanılabilir.
Suyun Altı, Şişenin Suyu
Not: “Benim Kalemim” tamlamasındaki “ben” zamiri “-im” eki almıştır. Bu ekin aslı “-in” dir. Fakat bu ek zamanla ses değişikliğine uğramıştır.
Takısızlar ise Cismin Neden yapıldıgını gösterirler
www.csskatalogu.tr.gg